Basladigimiz arasdirmanin meqsedi, marxsizmin ne oldugunu insanlara gostermek, materialist felsefenin dialektik materializm halina gelerek, marxsiszmle nece qarsilasdigini nece qarsilasdigini gostermekdir.Hele evvelden bilirik ki, bu felsefenin esaslarindan biri , nezeriyye ile praktika arasindaki six bagdir.Materialistlere gore maddenin ne ve nece oldugunu gordukden sonra yani bu iki nezeri sualdan sonra , materialist olmagin hansi mena verdiyini , yani materialistin nece oldugunu demeyimiz vaciblesecek.Bu da problemlerin emeli terefidir.Materializmin esasi, varligi dusuncenin qaynagi olaraq qebul etmesidir.Biz yene de bunu tekrarlayaq ki, kim ise ozune materialist deyecekse hem 1.dusuncesinde hem de 2.praktikada, etdiyi emellerle bunu gostermelidir.

II. DUSUNCEDE MATERIALIST OLMAQ NE DEMEKDIR?

Dusuncede materialist olmaq, materializmin esas formulunu yani varligin dusunceyi yaratdigi formulunu ve bu formulun nece heyata kecirmeyin yolunu bilmekdir.Varliq dusunceni yaradir dediyimiz vaxt, mucerred bir formulu dile getirmis oluruq, cunki varliq ve dusunce sozleri mucerreddir.Biz burada varliq deyende umumi menada varligi, dusunce deyende ise umumi menada dusunceni nezerde tuturuq.Varliq umumi olaraq “oznel” bir gercekdir.Oznel gercek movcud deyil, mucerreddir.Ona gorede varliq dusunceni yaradir deyende mucerred formul aliriq.Cunki burada her iki soz mucerreddir.Bunun kimi meselen: Atlari cox yaxsi taniyiriq dediyimiz vaxt umumi olaraq at demek isteyirik.Demeli umumi olaraq at da mucerreddir.Bes umumi olaraq at movcud deyilse, movcud olan nedir? Xususi olaraq atlar.”Men umumi olaraq atlara baxiram, xususi olaraq atlara yox” deyen bir veterinara hami guler.Insanlar haqqinda da eyni seyi deyen hekimin de aqibeti veterinarki kimi olar.Demeli umumi olaraq varliq yoxdur,amma sexsi xususiyyetleri olan xususi varliqlar var.Dusunce ucun de eyni seyi demek olar.Materialist varligin harada oldugunu, dusuncenin harada oldugunu bilen ve istenilen veziyyetde taniyan ve mucerredlesdiren sexsdir.
Misal: beyin ve fikirlerimiz.
Umumi mucerred bir formulu konkret bir formula cevirmeyi bilmeliyik.Demeli materialist beyni varliq olaraq fikirlerimizi ise dusunce olaraq qavrayacaqdir.Bele fikirlesecek:fikirlerimizi(dusuncemizi) yaradan beyindir(varliqdir).Bu sade bir misal idi.Amma biz indi daha murekkeb bir misali “insan cemiyyeti” misalini goturek ve bu misali bir materialistin nece analiz edeceyini gorek.Cemiyyet yasamaginin ana xetleri Iqisadi ve Siyasi yasayisdan ibaretdir.Iqtisadi heyat ile Siyasi heyat arasindaki munasibetler nelerdir?...Mucerred bir formul halina getirmek istediyimiz bu konkret formulun birinci terefi nedir?
Materialiste gore birinci teref , yani varliq, cemiyyeti cemiyyet eden, ona can veren iqtisadi heyatdir.Ikinci teref yani dusunce varliq terefinden yaradilmis olan ve ancaq onunla yasaya bilen siyasi heyatdir.Demeli materialist madam ki siyasi heyat iqtisadi heyatin mehsuludur, onda iqtisadi heyat siyasi heyati aciqlayar kimi cox mudrik cumle deyecekdir.Menim cekdiyim bu misal tarixi materializmin kokudur ve birinci defe Marx ve Engels terefinden yaradilmisdir.

III. PRAKTIKADA NECE MATERIALIST OLMAQ OLAR ?

a) Sualin birinci terefi

Yuxarida gorduk ki, ucuncu bir felsefe yoxdur, ve eger materializmi heyata keciren zaman sehv edilerse, ya idealist olunur ya da ki materialistle idealistin birlesmesinden emele gelen mezeli bir varliq.Burjua alimi, tedqiqat ve eksperimentlerinde her zaman materialistdir.Bu normaldir cunki, elmde irelilemek ucun madde uzerinde calismaq lazimdir ve eger alim dogrudanda maddenin yalniz oz ruhunda var oldugunu dusunse idi, tecrubeni yersiz ve lazimsiz hesab ederdi.
Buradan bele cixir ki bir cox alim novu var:
1.Agilli ve her seyi dusunen dogrudan da materialist olan alim
2Bilmeden materialist olan alimler, yani demek olar ki hamisi, cunki, maddenin varligini tanimadan elmle mesgul olmaq ehtimali sifirdir.Amma bu sonuncular ozleride bir nece qrupa bolunur.
(a) Materialzimi oyrenmeye baslayanlar amma yarida saxlayanlar.Cunki bunlar materialist olduqlarini demeye cesaretleri catmaz.Bunlar Engelsin dediyi kimi “utancaq materialistlar” sirasina daxildir.
(b) Ozleri de bilmeden materialist olan alimler.Onlar labaratoriyada materialist amma kucede, evde ve s de idealist, imanli ve dindar olarlar.
Dogrudanda bu axirinci kateqoriya ne istediyini ozleri de bilmeyen.Ne oldugunu bilmeyen ve ya bilmek istemeyen tiplerdir.Bunlar oz-ozleriyle mubarize aparirlar.Mecburi olaraq materialist olan calismalarini idealist fikirlerinden ayri tutarlar.Bunlar ozlerine alim deyirler amma hec bir subutu olmayan nesnelere inanirlar.(Cox teesuf ki vetenimizde beleleri coxdur.Namaz qilib cerrahi emeliyyata giren 100lerle bisavad tebibimiz var.)Elm ve (dini)inanc bir birine ters mutenasibdir.

b) Sualin ikinci terefi

Materialzim ve akt: Esl materialist bu felsefenin bunovresi olan formulu , her yerde ve her veziyyetde dogru istifade eden sexsdir.Bildiyimiz kimi bildiklerimizi heyata kecirmeliyik bunun ucun de materializmi akta(herekete, ishe ve s.) kecirmeliyik.
Praktikada materialist olmaq, gerceyi birinci ve en vacib faktor olaraq, dusunceni ise ikinci sirada gorub, materializm felsefesine uygun sekilde davranmaqdir.
Hec agillarina bele getirmeden dusunceni en vacib faktor olaraq gorenler idealistlerdir.Indi onlarin xarakterlerini aciqlayacagiq.
1.Dunyada sanki tek-tanha yasayanlara ne deyilir? Eqoist.O oz qabigina cekilib ve yasayir.Xarici dunya ise yalniz onun ucun movcuddur.Onun ucun vacib olan onun ozu ve dusuncesidir.O eqoist ve sexsiyyetcidir.Eqoistlik ise materialist bir xarakter deyil.Eqoist butun dunyani oz sexsiyyeti ile serhedlendirir.

2.Orenmeye hevesli olan, ve zovq ucun oyrenen biri.Oyrenmekde cetinlik cekmir amma oyrendiklerini ancaq ozune saxlayir.Ozune ve oz dusuncesine her seyden cox inanir.
Idealist xarici dunyaya ve gerceye beynini ve gozlerini baglayib.Materialist ise her zaman gerceye aciq biridir.O her zaman oyrendiklerini bolusmeye calisir.

3.Her seyi ozune gore olcen biri idealist bir pozgunluga ducar olar.Meselen, bir toplantida onu tenqid etmislerse o toplanti ucun, “Cax pis bir toplanti idi” deyecek.Amma bu seyleri duzgun analiz etmek lazimdir.Toplantini ozune gore yox teskilatin maraqlarina gore deyerlendirmek lazimdir.

4. NETICE

Bu misallardanda gorduk ki, bu qusurlar demek olar ki hamimizda var.Ve bu qusurlar idealist qusurlardan basqa bir sey deyil.BU qusurlarin olmasinin esas sebebi ise ancaq dusunmemizdir.Eger dusunduklerimizi heyata kecirmeye baslasaq bu qusurlar ister istemez yoluna dusecek.Idealizmi mudafie eden burjuaziyaya gore nezeriyye ile praktika bir-birinden tamamile ferqli seylerdir ve hec bir ortaq noqteleri yoxdur.Bu qusurlar zererlidi ve biz onlara qarsi muharibe elan etmeliyik cunki sonda bu qusurlar burjuaziyanin menafeyine xidmet edir.
P.S Bu yazini uzatmaq olardi.Amma mence bu qeder kifayet eder.Umid edirem ki yazini beyener ve ozunuzle misallari muqayise edersiniz.Eger Engelsin meslehetlerine qulaq assaq muharibeni qazanamq sahsimiz daha da artacaq.

SOSIALIST GENCLER KLUBU