Kapitalizmin inkisaf tarixinde basqi ve istismar, az maas ve gunde 14-18 saata catan is saatlari, “ saatliq is gunu” telebinin, dunyada isci sinfinin en tebii iqtisadi isteyinin kutlevileshmesi neticesinde yarandi.Ilk defe 21 aprel 1856 ci ilde Avstraliya isci sinifi boykot ve aksiyalarla bu isteyi dile getirdi.Bu hadiseleri bayram kimi qeyd etmek teklifini de ilk defe olaraq Avstraliya iscileri verdiler.

Teskilati mubarizenin baslangicina damgasini vuran bu hadiseler davamliliq qazanaraq, diger olkelerin proletarlari terefinden de destek aldi ve boyuk effekt verdi.

1866 ci ilde Amerikan iscileri Baltimorda yigdiqlari konqresde gunluk is saatinin 8 saata endirilmesi barede alinmis qerarin qanunilesdirilmesi ucun qerar qebul etdiler.Ancaq iscilerin bu haqli telebi redd edildi.”8 saatliq is gunu” artiq butun Amerikan iscilerinin ortaq telebine cevrildi ve onlarin teshkilati mubarizesinin bashlangicina damgasini vuracaq, qana bulashan cetin mubarizelerle, isci sinifi bu haqqi zorla burjualardan alacaqdi.

1884 cu ilde Cikaqoda toplanan Amerika Isci Federasiyasi be Beynelxalq Isciler Birliyi , ”8 saatliq is gunu”nu burjuaziyaya zorla qebul etdirmek qerari aldilar.Bu qerara gore iki il sonra, 1May 1886 ci ilde 8 saatliq is gunu ucun boykotlar edilecek ve aksiyalar kecirecekdiler.

Amerikan burjuaziyasi bu qerara qarsi hucuma kecdi.Burjuaziyinin elindeki ve ya idareciliyindeki kapitalist media monopolistleri , mitinqden evvelki gunlerde kucelerin qan golune cevrileciyi kimi mezeli beyanatlar verirdiler.buna misal olaraq Chiqaqo Tribun qezeti, “Seheri dagidib yandiracaqlar? Bunun qarshisini almaq ucun lazim gelerse Cikaqonun her kuce isiginin bir iscinin cesediyle bezeyeceyik” deye alcaqcasina qisqirirdi.

1 May 1886 ci ilde demek olar ki, butun senaye merkezlerinde; New York, Cikaqo, Philadelfiya, Luisfill ve Baltimorda 200 000 den cox isci boykota bashladilar.Ve Cikaqoda 80 min isci yuruyus etdi ve haqqlari olan “8 saatliq is gunu”nu teleb etdiler.

Umummilli boykotun ve bu aksiyalarin yayilmasindan qorxan burjuaziya silahli esgerlerle yanasi hem de casus provakotorlar tutaraq hucuma kecdi.3 may gunu isciler McCormic fabrikasinin qarsisinda boykota qatilmayan diger iscileri boykota qoshulmaga cagirarken silahsiz iscilere ates acildi ve bir isci olduruldu.Isciler bu qanli hadiseni protesto etmek ucun mitinq kecirmek qerarina geldiler.

4 May gunu isciler daha guclu bir mitinq teskil etdiler.Mitinqin qurtarmasina az qalmis saylari bir nece yuzden cox olan polis meydana girdi.Bir az sonra ise menseyi ve haradan geldiyi belli olmayan bir bomba polislerin oldugu yere dusdu.Bomba atilandan sonra mitinq bolgesi savas bolgesine cevrildi.Isciler gulle yagishina tutuldular.4 isci ve 7 polis oldu, onlarla isci ise yaralandi.Hemkerlar ittifaqlarinin sedrleri ve 8 isci herekatinin lideri tutuldu.1.5 illik shou kimi kecen mehkeme sonrasinda isci herekatinin liderlerinden olan 4 isci August Spies, Albert Parsons, George Engel ve Adolph Fisher edama mehkum edildiler.

11 noyabr 1887 ci ilde edama aparilan August Spiesin son sozu bele oldu:”Sessizlyimizin, bu gun bogacaginiz seslerden daha guclu olacagi gun gelecek” .Dogrudanda bu repressiya ve edam qerarlari etirazlar, beynelxalq birliye ve mubarizelere tekan verdi.

1 il sonra Parisde toplanan II Internsionalin birinci konqresinde 1 May tarixinin dunya iscilerinin birlik, mubarize gunu olaraq qebul edildi.Ve her ilin 1 mayini mitinqler, aksiyalar ve boykotlarla qeyd etmek qerari alindi.

Bundan sonra her il 1 may bayraminda muxtelif olkelerde onlarla iscinin qani tokulur.Bunu edenler ise 100 il evvelki kimi yene de burjuaziyanin casus provakatorlaridir.Indiye kimi 1 may yuruyus ve aksiyalarinda 1000 den cox insan oz yasamini itirib.

SOSIALIST GENCLER KLUBU

(CHE CLUB)