Klassik vicdan konsepsiyalarina gore vicdan - bashqalarinin menim uzerimde huququ ve ya menim bashqalari qarshisinda borcumdur. O, besheri munasibetlerin - insanla dunyanin elaqe ve munasibetlerinin esasinda dayanir. Vicdan - sosial zekadir, cemiyyetin movcudluguun elaqelendirici helqesidir. Vicdan - exlaq felsefesinin mehek dashidir. "Exlaq qanunu muqeddesdir. Duzdur, insan o qeder de muqeddes deyil, lakin onun shexsinde besheriyyet muqeddesdir", deye Kant yazirdi. Bu o demekdir ki, vicdan - normanin pozulmasi, ferdin besheriyyete qarshi qesdidir. Vicdan - menim elaqe ve munasibetlerimin ozum, yeni mene mexsus irade ve azadliq terefinden deyil, bashqalari, cemiyyet terefinden yaradilan normalara uygunlugudur. Bir sozle, vicdan - exlaqi borcdur, insanin bashqalari qarshisindaki konullu vezifesidir.
Ekzistensializm ifrat individualizm felsefesi oldugundan ve ifrat individualizm de serbest irade ve mutleq azadliq teleb etdiyinden o vicdani, ondaki sosialligi qebul ede bilmezdi. Fransiz ekzistensialistlerinin (xususile Sartrin) vicdanla savashi azadliq namine edilirdi.Sartrin ideali mutleq azadliq idi. "Insan azad olmaga mehkum edilmishdir", "movcudsansa - azad olmalisan", deyirdi o. Ozunun azadliq konsepsiyasini esaslandirmaq uchun Sartr inkardan istifade edirdi. Nitsshenin "boyuk inkar erasi yaxinlashmaqdadir" fikri ozunu dogruldurdu. "Allahin olumunden" - Nitssheden sonraki epoxanin adamlari "allah yoxdursa men ozum allah olmaliyam. Bunun uchunse men her sheyi, hetta allahin ozunu de inkar ederek ozum uchun mutleq azadlig temin etmeliyem" deyirdiler. Kamyu tesadufen "ekzistensialistlerde inkar ele allahin ozudur" deye yazmirdi.
Sartrin azadliq anlayishinda vicdan istisna edilir. Fransiz ekzistensialistlerinin exlaq telimi oz menbeyini Nitssheden goturse de bezi meselelerde onlar Nitssheden daha ireli gedirdiler. Nitsshe exlaqi kateqoriyalari yeniden deyerlendirmeyi teleb etdiyi halda, Sartr ve Kamyu onlari absurd elan edirdiler. "Dunyada hech bir exlaq size ne etmek lazim oldugunu gostere bilmez" deyen Sartr Raskolnikovun napoleonizmini - sadizm ve volyuntarizmi insanlararasi munasibetin prinsipi kimi qebul edir ve zorakiligi mudafie edirdi. Sart Dostoyevskinin "allah yoxdursa her shey etmek olar" fikrini ekzistensializmin chixish momenti hesab edirdi. Her cur qerar, o yazirdi, haqlidir, edaletlidir.
Sartrin "bashqalari" adli xususi konsepsiyasi vardir. Azadliq konsepsiyasi mehz bu konsepsiyadan hasil edilir. "Bashqasinin movcudlugunda menim ezeli suqutum verilir", "bashqalari meni inkar edir", Sartr yazirdi, demeli men de bashqalarini inkar etmeliyem. "Allah insanin tenhaligidir", "hech kim hech bir qanuna tabe olmamalidir", "ozgeler bitdir, onlari oldurmek teessuf dogurmamalidir", deyirdi o.
Sartrin "Milchekler" eserinin qehremani Orest uchun vicdan - koleliyin simptomudur. Orest anasini ve sevgilisini oldurur ve hech bir vicdan ezabi chekmediyini soyleyir; o inanir ki, insan ancaq vicdani oldurdukden sonra "heyatin ustasina" chevrilir.
Sartr vicdanla azadligin, insanla dunyanin harmoniyasini yaratmaga cehd etmirdi. Onun azadliq, serbest irade konsepsiyalari indeterminizm prinipine esaslanir. Bu prinsipe gore azadliq, irade hech bir kenar zerurete tabe olmamalidir.Sartr mutleq azadliga can atirdi ve bu yolda esas manea olan vicdani tamamile redd edirdi. "Mutleq azadliq ele bir idealdir ki, onu ictimai ve sosial heyatda gerchekleshdirmek olmaz", Eynshteyn yazirdi, "determinizmin inkari kechici hadisedir". Sart ise bunu qebul ede bilmirdi, "determinizm eclaflarin ve yaramazlarin felsefesidir", deye o yazirdi. O bele bir faktla razilasha bilmirdi ki, birinin azadligi ve movcudlugu bashqalarinin hemin meziyyetlerden mehrum edilmesile neticelenmemelidir.